Jammerjoh

Website voor mensen die niet klagen

Vermomd

Op momenten waarop je geen tijd hebt om na te denken, maar moet beslissen, val je terug op je intuïtie. 

 

In een tijd waarin vrij algemeen werd verondersteld dat er een fundamenteel verschil was tussen de wijze waarop mannen tot een keuze kwamen, versus de manier waarop vrouwen besluiten namen, was de term ‘vrouwelijke intuïtie’ niet slechts gangbaar, maar allerminst een neerbuigende kwalificatie. In de praktijk was het allemaal een stuk minder eenvoudig. Zeker na de publicatie van Daniel Kahneman’s boek ‘Thinking, Fast and Slow’, in 2011, kwam de aandacht los voor de vraag langs welke weg beslissingen tot stand waren gekomen. 

 

In de praktijk bevat zelfs het meest langzame traject, waarin veel tijd is voor onderzoek en het zetten van logische stappen, intuïtieve keuzes. En in veel gevallen waarin we zelf zeggen dat we intuïtief handelden, zonder na te denken, blijkt bij nader inzien dat we niet echt improviseerden, maar terugvielen op geconditioneerde reflexen waar eerder veel tijd en aandacht was besteed om ze aan te leren, met de vooropgezette bedoeling tijd te besparen als we snel moesten handelen. Die keuze is daarmee dan niet zuiver gevoelsmatig, gebaseerd op een natuurlijk instinct. Om erover te kunnen nadenken is het wel zinnig om een scherp onderscheid te maken, en ‘Fast’ te benoemen als ‘Systeem 1’, en ‘Slow’ als ‘Systeem 2’, maar je kunt dat niet gebruiken als plakplaatjes. En de volgende vraag is dan wat er gebeurt als je doelbewust gaat sleutelen aan besluitvormingsprocessen in de hoop de kwaliteit van de beslissingen op te voeren?

 

Mijn geconditioneerde respect voor een ‘markt’ als een ‘Systeem 0’, de evolutionaire synthese van beide ‘Systemen’ die door Kahneman in beeld zijn gebracht, spat van de pagina’s van dit blog. Met de waarschuwing van mijn kant om te zorgen voor een gezond, goed doordacht fundament, maar die ‘markt’ voor het overige met rust te laten. Wat best lastig is, omdat er dan ook mensen buiten de boot vallen, waar ze praktisch aan de lopende band onjuiste beslissingen nemen. ‘Stupid’ zijn, zou Cipolla zeggen. Al zijn ze nog zo intelligent. 

 

In extreem complexe situaties krijgt ‘Thinking Fast’ de overhand, zelfs bij mensen die nog steeds verwoede pogingen doen om tot een logisch besluit te komen dat ze kunnen verdedigen door argumenten aan te voeren, en relevante feiten te presenteren. Dat brengt mij bij een andere interessante confrontatie in het parlement, tussen de heer de Groot van D66, en de heer van Haga. De heer van Haga heeft vernomen dat de heer de Groot zekere feiten en informatie, die hem werden aangereikt door een wetenschapper, buiten de besluitvorming wilde houden, omdat het zijn reeds gemaakte keuze, en de partijlijn ondergroef. Kan de heer de Groot bevestigen dat hij dat inderdaad gezegd heeft? Tegen de achtergrond van wat Kahneman ons leert over ‘Fast’ en ‘Slow’, zou de heer de Groot dus al ‘Fast’ gekozen hebben, op basis van intuïtie (of loyaliteit), en daardoor is ‘Slow’ niet langer welkom. Er is namelijk haast bij, is dan als regel het argument om te opteren voor ‘shortcuts’. 

 

De heer de Groot wil uiteraard zeker niet bevestigen dat hij een wetenschapper de mond snoerde in een debat over de stikstofproblematiek, waar het over gaat, dus kiest hij ervoor om zich te beroepen op zijn zwijgrecht, omdat het een ‘interne kwestie’ zou zijn. Vervolgens rukt de heer van Haga het tapijt waar de heer de Groot op staat volledig onder hem vandaan, door inhoudelijk op de kwestie in te gaan, en zijn collega volksvertegenwoordiger te vragen of het nou echt zo erg is als een zandverstuiving, door de bemesting, die het gevolg is van de stikstof die neerslaat in de bodem, een weelderig bos zou worden? En dan zie je waar ‘Fast Thinking’ toe kan leiden, want de heer de Groot gaat volledig de mist in met zijn antwoorden. Die clip vindt u HIER

 

Heeft de heer van Haga met zijn eigen standpunt dus gelijk? Nee, dat is niet gezegd. En persoonlijk weet ik ook niet wat dat standpunt precies is. Hier op mijn blog draag ik ook geen ferm standpunt uit, maar vraag ik mijn lezers om vooral na te blijven denken, en geen gedrag te vertonen waarvan ze zelf ook kunnen bedenken dat dat ‘Stupid’ of zelfs ‘Crimineel’ is. Maar ook om niet in je haast keuzes te maken waarvan je achteraf moet concluderen dat je in je paniek veranderde in ‘Kobus Koeienreet’, en al doende van een probleem een regelrechte ramp maakte. Wat mij brengt bij de afsluiting van deze bijdrage, door te verwijzen naar een schisma binnen de ‘Groene Kerk’, zoals beschreven in NRC afgelopen weekend, tussen degenen die menen dat ‘Alles Groen’ perfect samengaat met een groeiende economie, en aan de andere kant de ‘Degrowth’-goeroes die er geen geheim van maken dat ze willen dat we rillend in onze strohut, bijtend op een houtje, ‘austerity’ eisen van ‘Big Brother’, om de planeet te redden. In dat artikel krijgt ook Diederik Samsom, één van de naar Brussel uitgeweken PvdA coryfeeën, de kans om toe te lichten dat hij voorheen uitgesproken ‘Degrowth’ was, maar inmiddels ‘om’ is, en tot het inzicht is gekomen dat dat helemaal niet kan. 

 

Echter, voordat u nu denkt dat er licht gloort aan het eind van de tunnel als er maar meer ‘Groene Groeiers’ opstaan, wil ik u nog even verwijzen naar het gegeven dat het overgrote gedeelte van die ‘Groene Groeiers’ getrouwd is met het ‘Financieel Kapitalisme’, en niet met het ‘Industrieel Kapitalisme’. In dat artikel goed zichtbaar, waar ‘economen’ worden opgevoerd als de helden in dit verhaal, waar zij pleiten voor explosieve prijsstijgingen voor elektrische auto’s (van 25.000 naar 60.000 Euro, in het voorbeeld), om zo het hergebruik van materialen te stimuleren. Alsmede de ‘deelauto’ voor degenen die zich helemaal geen auto van 60.000 Euro kunnen veroorloven. En tegelijk een totaalverbod op alle niet-elektrische voertuigen. En uiteraard geen vlees meer, en alles lekker duur, want dat leidt tot ‘groei’ van het GDP. Maar niet van uw en mijn welvaart. Niet van uw en mijn vrij besteedbare inkomen. En de ‘Groene Groeiers’ zijn dus gewoon ‘Degrowth’-goeroes ‘in vermomming’ die alleen wel mooie mogelijkheden zien om voor zichzelf meer ‘BullShit’-banen, ‘BullShit’-ministeries en ‘BullShit’-bonussen te regelen. Ik weet niet of het u ook is opgevallen, maar in de kranten stond vorige week dat bepaalde pensioenfondsen na vele jaren van stagnatie de uitkeringen weer gingen verhogen, met iets van anderhalve procent. Dat is rekenkundig juist, maar door de gierende inflatie als gevolg van het overheidsbeleid krijgen die gepensioneerden niet méér, maar nog minder vrij besteedbaar inkomen dan in de afgelopen jaren. Om de zandverstuivingen en de oorlogen te redden, en meer ‘BullShit’-banen te creëren.

 

Mag ik ‘Systeem 0’ terug, alstublieft? Dat systeem dat ruimte biedt aan een ‘markt’ voor ideeën, en gezonde twijfel? Waarin we beschermd zijn tegen overhaaste beslissingen en verkeerde voorstellingen van zaken via medeplichtige media? En waarin productieve medemensen weer een kans krijgen?

Go Back

Comment